espanolRESUMEN Introduccion. El suelo contaminado con 45.000 ppm de aceite residual automotriz (ARA) inhibe la mineralizacion de materia organica y la fertilidad del suelo. Una solucion alternativa es la bioestimulacion (BIS) con un abono animal y/o vegetal luego fitorremediacion (FITO) con una graminea tolerante a hidrocarburos (HICO) e inocular con: Burkholderia cepacia y Rhizobium etli, y decrecer la concentracion de ARA a valor inferior al maximo aceptado por la NOM-138-SEMARNAT/SSAI-2012 (NOM-138) de 4,400 ppm Objetivos i) La BIS de suelo impactado por 45.000 ppm de ARA con lombricomposta y composta bovina al 3 %; ii) FITO mediante Zea mays inoculado con B. cepacia y R. etli para reducir el ARA a un valor inferior al maximo total aceptado por la NOM-138. Materiales y metodos. El suelo contaminado con 45.000 ppm de ARA se bioestimulo por lombricomposta y composta bovina al 3 %. Luego de la BIS y FITO del suelo contaminado por el ARA; su concentracion inicial y final se determino por Soxhlet; en la FITO se incluyo la fenologia de Z. mays: altura de la planta y longitud de la raiz; y biomasa: peso fresco aereo y radical, peso seco aereo y radical de Z. mays; los datos experimentales se analizaron por ANNOVA Tukey. Resultados. La BIS de suelo contaminado con 45,000 ppm de ARA por lombricomposta y composta bovina, lo redujo a 21.000 ppm; luego la FITO mediante Z. mays y B. cepacia la disminuyo a 1,822 ppm valor inferior al maximo permitido por la NOM-138. Conclusion. La integracion de la BIS de suelo contaminado por 45,000 ppm de ARA mediante composta bovina y lombricomposta seguida de la FITO por Z. mays y B. cepacia, fue eficaz para su remediacion que la aplicacion individual, para que el valor final del ARA haya sido inferior al maximo aceptado por la NOM-138. EnglishABSTRACT Introduction. A soil contaminated with 45000 ppm of waste car oil (WCO) inhibits the mineralization of organic matter and the soil's fertility. An alternative solution is biostimulating it with an animal and/or vegetal fertilizer, then perform a phytoremediation with a grass that tolerates hydrocarbons, an inoculation with Burkholderia cepacia and Rhizobium etli and later decrease the WCO to a value below the maximum one accepted by NOM-138-SEMARNAT/SSAI-2012 (NOM-138), which is 4,400 ppm. Objectives i) The biostimulation of the soil impacted by 45.000 ppm of WCO with vermicompost and bovine compost at 3%; ii) phytoremediation by means of Zea mays inoculated with B.cepacia and R. etli to reduce the oil up to a value below that accepted by NOM-138. Materials and methods. The soil contaminated with 45.000 ppm of WCO was biostimulated by means of vermicompost and bovine compost at 3%. After the bioremediation and the phytostimulation of that soil, the initial and the final concentrations were determined by means of Soxhlet. In the phytoremediation, the phenology of Z. mays was included: Plant's height and root's length. Also biomass: fresh aerial and radical weight, aerial and radical dry weight of Z. mays; The experimental data were analyzed by means of ANOVA Tukey. Results. The bioremediation of a soil contaminated with 45.000 ppm of WCO by means of vermicompost and bovine compost, reduced that contamination to 21.000 ppm; Then, the phytoremediation by means of mays and B. cepacia reduced it to 1,822 ppm, a value below the one permitted by NOM-138. Conclusion. The integration of bioremediation of a soil contaminated with 45,000 ppm ofWCO by means of bovine compost and vermicompost, followed by phytoremediation by means of por Z. mays and B. cepacia, was more effective for the remediation than the individual application in the endeavor of achieving a WCO's final value below the one accepted by NOM-138. portuguesRESUMO Introducao. O solo contaminado com 45.000 ppm de oleo residual automotor (ARA) inibe a mineralizacao de materia orgânica e a fertilidade do solo. Uma solucao alternativa e a bio-estimulacao (BIS) com um adubo animal e/ou vegetal logo fito-remediacao (FITO) com uma graminea tolerante a hidrocarboneto (HICO) e inocular com: Burkholderia cepacia e Rhizobium etli, e decrescer a concentracao de ARA a valor inferior ao maximo aceitado pela NOM-138-SEMARNAT/ SSA1-2012 (NOM-138) de 4,400 ppm Objetivos i) A BIS de solo impactado por 45.000 ppm de ARA com humus de minhoca e composta bovina a 3 %; ii) FITO mediante Zea mays inoculado com B. cepacia e R. etli para reduzir o ARA a um valor inferior ao maximo total aceitado pela NOM-138. Materiais e metodos. O solo contaminado com 45.000 ppm de ARA se bio-estimulou por humus de minhoca e composta bovina a 3 %. Logo da BIS e FITO do solo contaminado pelo ARA; sua concentracao inicial e final se determinou por Soxhlet; na FITO se incluiu a fenologia de Z. mays: altura da planta e longitude da raiz; e biomassa: peso fresco aereo e radical, peso seco aereo e radical de Z. mays; os dados experimentais se analisaram por ANNOVA Tukey. Resultados. A BIS de solo contaminado com 45,000 ppm de ARA por humus de minhoca e composta bovina, o reduziu a 21.000 ppm; logo a FITO mediante Z. mays e B. cepacia a diminuiu a 1,822 ppm valor inferior ao maximo permitido pela NOM-138. Conclusao. A integracao da BIS de solo contaminado por 45,000 ppm de ARA mediante composta bovina e humus de minhoca seguida da FITO por Z. mays B. cepacia, foi eficaz para sua remediacao que a aplicacao individual, para que o valor final do ARA haja sido inferior ao maximo aceitado pela NOM-138.